Katedra Języków i Kultur Afryki     

Badania

Badania naukowe prowadzone w Katedrze Języków i Kultur Afryki odnoszą się do trzech geograficznych obszarów: Afryki Zachodniej, Afryki Wschodniej i Afryki Północno-Wschodniej. Zarówno w dydaktyce jak i badaniach obecne są główne języki tych obszarów, odpowiednio: hausa, suahili i amharski. Mają one największy zasięg komunikacyjny także w skali całego kontynentu. Indywidualne projekty badawcze dotyczą Afryki Południowej i Afryki Centralnej.

Zadania badawcze objęte planem wieloletnim odnoszą się w głównej mierze do językoznawstwa i literaturoznawstwa, a ich specyfika na tle innych badań o tym profilu wynika z wykorzystania w charakterze źródeł rodzimych języków afrykańskich. Obok hausa, suahili i amharskiego, do języków afrykańskich zaliczane są także narodowe i regionalne odmiany języka angielskiego, francuskiego i portugalskiego, używane w Afryce. Badania afrykanistyczne skoncentrowane na językach mają duże znaczenie nie tylko dla opisu samych języków, ale także dla tworzenia i weryfikacji teoretycznych wzorców metodologicznych stosowanych w obrębie dyscyplin podstawowych.

Tradycyjnym, ugruntowanym już nurtem językoznawstwa afrykańskiego są prowadzone w Katedrze Języków i Kultur Afryki badania porównawcze synchroniczne i diachroniczne, odnoszące się do cech strukturalnych języków afrykańskich. Jednocześnie rozwijane są nowe kierunki badań, nawiązujące do komunikacyjnych aspektów języka, w tym  do kodów niewerbalnych. Szczególnie dynamicznie rozwija się lingwistyka kulturowa, która odwołuje się do warsztatu metodologicznego semantyki leksykalnej i językoznawstwa kognitywnego.

Odrębną specjalizacją językoznawczą jest leksykografia powiązana z wykorzystaniem doświadczeń informatyki w tworzeniu słowników i korpusów językowych.

Przedmiotem badań literaturoznawczych są zarówno literatury w językach rodzimych (w amharskim, klasycznym etiopskim ge’ez, hausa i suahili), jak też literatury w językach postkolonialnych (w angielskim, francuskim i portugalskim). Katedra specjalizuje się w filologicznej edycji zabytków piśmiennictwa i rękopiśmiennych utworów literackich, w tym rękopisów powstałych w adaptowanym do zapisu języków afrykańskich alfabecie arabskim (adżami).

Badania nad językiem, literaturą i piśmiennictwem w językach rodzimych mają  jeszcze jeden ważny aspekt, istotny dla rozwoju innych dyscyplin, przede wszystkim historii i nauk społecznych. Badanie historii Afryki na podstawie tekstów pisanych i tradycji ustnej  wypełnia lukę poznawczą, wynikającą z niedostatku źródeł z tego zakresu w językach europejskich. Zagadnienia społeczno-kulturowe analizowane na podstawie danych językowych uzupełniają wiedzę socjologiczną oraz szeroko pojmowaną wiedzę kulturoznawczą, w tym wiedzę o religiach. Źródła językowe (literatura piękna, prasa, tradycja ustna, komunikacyjne aspekty języka) pozwalają na interpretowanie zachodzących współcześnie procesów politycznych i procesów zderzenia się cywilizacji zachodniej i afrykańskiej. Nowym źródłem do badań przewidzianych w planie najbliższych lat jest film afrykański.

Wszystkie wymienione kierunki badań realizowane są w ramach wieloletniego projektu badawczego: Języki, literatury i społeczeństwa w procesie przemian w Afryce.

Program badawczy Katedry przewiduje ścisłą współpracę z ośrodkami akademickimi o podobnym profilu w Europie (m.in. Università degli Studi di Napoli “L’Orientale, Universität Hamburg, Johann Wolfgang Goethe-Universität, Frankfurt am Main) i uniwersytetami afrykańskimi (Bayero University, Kano, Eduardo Mondlane University, Maputo w Mozambiku, University of Nairobi w Kenii).

Częścią programu szczegółowych zadań badawczych jest udział pracowników Katedry w konferencjach międzynarodowych o profilu ogólnoafrykanistycznym oraz konferencjach tematycznych – polskich i zagranicznych.

Linki:

Pracownicy

Publikacje

Projekty badawcze pracowników Katedry finansowane ze środków zewnętrznych:

• Iwona Kraska-Szlenk, Kulturowe konceptualizacje w języku i literaturze suahili, grant NCN nr 2018/31/B/HS2/01114, 2019-2022;
• Beata Wójtowicz, Słowniki języka suahili wśród użytkowników, grant NCN MINIATURA 1, 2018;
• Iwona Kraska-Szlenk, Wielojęzyczny słownik semantyczny nazw części ciała, grant NCN nr 2015/19/B/HS2/01573, 2016-2019;
• Iwona Kraska-Szlenk, Leksykon - metafora - kultura: ciało a konceptualizacja pojęć w językach Europy, Afryki, Azji. Grant MNiSW, 2011-2013;
• Beata Wójtowicz, Mały elektroniczny słownik suahilijsko-polski i polsko-suahilijski, grant MNiSW, 2009-2011;
• Nina Pawlak, Symbolika języka emocji w kulturach Azji i Afryki, grant MNiSW, 2007-2009;
• Marta Jackowska-Uwadizu, Gry i zabawy Afryki jako narzędzie dialogu międzykulturowego w edukacji wczesnoszkolnej, projekt w ramach konkursu "Edukacja rozwojowa 2011" Ministra Spraw Zagranicznych przeprowadzonego we współpracy z Ministrem Edukacji Narodowej oraz Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 2011;
• Joanna Mantel-Niećko, Organizacja gospodarczo-społeczna i polityczna państwa etiopskiego w czasach nowożytnych. Grant KBN, 2003-2006;
• Beata Wójtowicz, Ogólnolingwistyczne i leksykograficzne podstawy organizacji słownika suahilijsko-polskiego. Grant KBN, 2004-2005;
• Hanna Rubinkowska, Transfer władzy w Etiopii 1916-1930. Grant KBN, 2001-2002.

Projekty doktorskie zakończone:

• Ahmad Shehu, Body Part Terms in Fulfulde: A Cognitive Linguistics Approach, promotor: dr hab. Iwona Kraska-Szlenk, doktorat obroniony w 2019 r.
• Patrycja Kozieł, Kształtowanie się dyskursu feministycznego w literaturze hausa (Formation of the Feminist Discourse in the Hausa Literature), promotor: prof. Nina Pawlak, doktorat obroniony w 2019 r.
• Olga Frąckiewicz, The Image of African Language Structures in Nigerian Pidgin English, promotor: prof. Nina Pawlak, doktorat obroniony w 2019 r.
• Sabina Brakoniecka, Reforma islamu w północnej Nigerii według Społeczności Ludzi Sunny, Misji i Dżihadu, promotor: dr hab. Ewa Siwierska, doktorat obroniony w 2018 r.
• Martyna Rutkowska, Dziedzictwo literatury i kultury etiopskiej w piśmiennictwie i ideologii Rastafarian, promotor: prof. Stanisław Piłaszewicz, doktorat obroniony w 2018 r. 
• Jibril Shu'aibu Adamu, Traces of the Arabic literary tradition in modern Hausa ajami poetry, promotor: prof. Janusz Danecki, promotor pomocniczy: dr Izabela Will, doktorat obroniony w 2018 r. 
• Agnieszka Podolecka-Niewdana, promotor: prof. Janusz Krzywicki, doktorat obroniony w 2017 r. 
• Zuzanna Augustyniak, Ewolucja instytucji małżeństwa w świetle literatury etiopskiej (1885-1974), promotor: prof. dr hab. Stanisław Piłaszewicz, doktorat obroniony w 2017 r.
• Mariusz Kraśniewski, Obraz niewolnictwa w piśmiennictwie Hausa i w relacjach podróżników, promotor: prof. Stanisław Piłaszewicz, doktorat obroniony w 2013 r.
• Miłosława Stępień, ’Truth and reconciliation’ in English language novels of South African writers, promotor: prof. Janusz Krzywicki, doktorat obroniony w 2013 r.
• Isa Yusuf Chamo, The changing codes of communication in Hausa films, promotor: prof. Nina Pawlak, doktorat obroniony w 2012 r.
• Marcin Krawczuk, Etiopski żywot świętej Rypsymy: wstęp, wydanie krytyczne i tłumaczenie z komentarzem, promotor: prof. Witold Witakowski, doktorat obroniony w 2011 r.

Projekty doktorskie w toku:

• Maria Piotrowska, Zjawisko „Obamamanii”: obraz amerykańskiego prezydenta i jego polityki w kenijskim dyskursie prasowym w latach 2008-2016, promotor: dr hab. Iwona Kraska-Szlenk, prof. UW
• Patryk Zając, Kulturowe i dyskursywne cechy przysłów języka hausa w perspektywie porównawczej (Cultural and Discursive Properties of Hausa Proverbs in Comparative Perspective), promotor: prof. Nina Pawlak
• Olga Clarke, Kulturowe i religijne przejawy Afrykańskiego Renesansu na Karaibach w XXI wieku, promotor: dr hab. Hanna Rubinkowska-Anioł
• Kinga Turkowska, Spór o przeszłość i przyszłość, czyli polityka historyczna w Etiopii w latach 1991-2012, promotor: dr hab. Hanna Rubinkowska-Anioł
• Izabela Romańczuk, Tożsamość kobiety we współczesnej prozie suahili pisarek z Tanzanii, promotor: dr hab. Iwona Kraska-Szlenk, prof. UW

Inne projekty

• Project BiraDict (prowadzony przez prof. Janusza Krzywickiego)